عضو هیئت‌مدیره سازمان نظام‌پزشکی مسمومیت ناشی از فلزات با مصرف طلسمات خوراکی یا ابتلا به بیماری‌های انگلی و عفونی متعاقب مصرف طلسم‌های تجویز‌شده را از تبعات تبلیغ دعانویسی و طلسم‌فروشی در رسانه‌های اجتماعی دانست.
محمد میرخانی، عضو هیئت‌مدیره سازمان نظام‌پزشکی، با بررسی دلایل تمایل برخی افراد برای استفاده از طلسم و دعانویسی، تبلیغات آزادانه این افراد در رسانه‌های اجتماعی را یکی از عوامل گسترش مشکلات ناشی از رواج این موارد دانسته که علاوه بر کلاهبرداری از افراد، موجب رخ‌دادن تجاوز و مسمومیت درپی مراجعه به رمال و دعانویس شده است.
درحالی‌که باور به خرافات و کاربرد طلسمات و انواع دعانویسی سابقه طولانی در کشورهای مختلف از‌جمله ایران دارد، این روزها کاربران با گشتی در فضای مجازی به تبلیغات متعددی برخورد می‌کنند که در آن از رفع مشکلات مالی تا راه‌های وابسته‌کردن معشوق با استفاده دعانویسی آمده است.
مشخص نیست آگهی‌های جادوگری، دعانویسی و طلسم، با وجود ادعای دستگاه قضایی مبنی‌بر برخورد با این‌گونه فعالیت‌ها، چگونه در ایران اجازه انتشار آزادانه دارند.
همچنین تبلیغات فروش کتاب‌هایی با عنوان‌هایی همچون آموزش طلسم‌نویسی، حرز و اذکار، تسخیر اجنه و احضار روح نه‌تنها در رسانه‌های اجتماعی دیده می‌شود، بلکه در حال حاضر این‌گونه کتاب‌ها پای ثابت بساط کتاب‌فروشان خیابانی‌اند.
از دلایل آسانی فعالیت افراد به‌عنوان دعانویس، می‌توان به نامشخص بودن تعاریف مجرمانه برای آن نام برد. نخستین‌بار در سال ۱۳۲۴ ذیل بند ۱۸ ماده ۳ «آیین‌نامه امور خلافی» برای هرگونه رمالی و کف‌بینی جریمه تعیین شد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اگرچه از سال ۱۳۵۷ این ماده‌قانونی حذف شد، اما قضات دادگستری بر اساس قانون تشدید مجازات مرتکبان اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، با افراد مشهور به رمال و دعانویس تحت عنوان کلاهبرداری برخورد می‌کنند.
آسانی جذب مشتری از طریق رسانه‌های اجتماعی سبب شده است فعالیت رمال‌ها از حالت شبکه زیرزمینی که پیش‌تر در مناطق خاصی در هر شهر بود، به شکلی نیمه‌رسمی در فضای مجازی تبدیل شود.
محمدعلی دادگسترنیا، پژوهشگر علوم اجتماعی، در پژوهشی مدعی شده است در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۶ مهر ۱۴۰۲، «از ۱۴۵ هزار کاربر شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق)، مجموعا نزدیک به ۳۰۰ هزار محتوای مرتبط با رمالی و دعانویسی استخراج شده است که نزدیک به یک و نیم‌میلیون لایک، حدود ۶۵ هزار پاسخ، بیش از ۶ هزار کوت و ۱۳۰ هزار ریتوییت را شامل می‌شود».
طبق این پژوهش، طی این مدت در رسانه اجتماعی اینستاگرام حدود ۱۱۶ هزار کاربر نزدیک به یک میلیون محتوا در این زمینه تولید کرده‌اند که بیش از ۳۰۰ میلیون لایک خورده و ۱۳ میلیون پاسخ دریافت کرده است. در تلگرام نیز در بیش از ۲۰۰ هزار کانال با موضوع رمالی، طلسم و دعانویسی با بیش از ۱۰ میلیارد بازدید، نزدیک به چهار میلیون محتوا تولید شده است.
این آمار نشان‌دهنده فعالیت کمابیش آزادانه دعانویسان و رمالان برای به دام انداختن افرادی است که به این نوع خرافات باور دارند.
برخی پژوهشگران اقبال به آینده‌نگری، پیشگویی و حل مشکلات با چنین روش‌هایی که این صفحات تبلیغ می‌کنند را از نشانه‌های گسترش احساس بی‌آیندگی در جامعه ایران می‌دانند.
علیرضا دوستدار، جامعه‌شناس، استفاده از عبارت «عدم‌اطمینان به آینده» را مناسب‌تر از بی‌آیندگی در افراد مراجعه‌کننده به رمال‌ها، پیشگوها و دعانویسان می‌داند و بر این باور است که نبود مسیرهای روشن و برابر برای رشد و موفقیت در اجتماع، از عوامل تمایل افراد به بهره‌بردن از خرافات به‌عنوان مسیر میان‌بر است.
اگرچه به‌واسطه تبعات قانونی این نوع فعالیت‌ها، امکان دسترسی به قیمتی رسمی در قبال انواع خدمات ادعایی این افراد ممکن نیست، اما سایت فرارو در سال ۱۴۰۰ بر اساس گزارشی میدانی مدعی شده بود «رمال‌ها و دعانویس‌ها رقم ثابت ندارند، اما قیمتشان از ۵۰ هزار تومان شروع می‌شود و گاهی تا ۲۰ میلیون تومان هم طلب می‌کنند. هر چند جمعیت آن‌هایی که رقم بالا می‌گیرند خیلی زیاد نیست، چرا که می‌دانند با قیمت چند ده‌میلیونی مشتری چندانی گیرشان نمی‌آید.»
آنچه موجب می‌شود گردش مالی این مشاغل سیاه قابل‌تامل باشد، شیوه رقابت در رسانه‌های اجتماعی است که حتی در مواردی موجب می‌شود برخی مدعی باشند دیگرانی به‌صورت جعلی با نام آن‌ها مشغول فعالیت‌اند که نشان می‌دهد چهره‌سازی نیز بخشی از نیاز فعالیت در این حوزه است.
در شرایطی که جامعه ایران یکی از دشوارترین دوره‌های تنگنای معیشتی را تجربه می‌کند، افزوده‌شدن احساس نابرابری اجتماعی بخشی از جامعه را به سمتی سوق می‌دهد که به تصور آن‌ها شاید بتوان از طریق نیروهای ماورایی از بحران پیش‌آمده عبور کرد.
امان‌الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس، در مورد دلایل تمایل مردم به خرافات معتقد است: «زمانی که جامعه دچار یاس و ناامیدی می‌شود، امکان دستیابی به آرزو و آمال و هدف‌ها وجود ندارد و مردم خودشان را در مقابل رسیدن به اهدافشان عاجز می‌بینند، در نتیجه خرافه‌گرایی و رمالی گسترش پیدا می‌کند.»
دستور ساخت محلول‌های خوراکی مختلف، فروش طلسم حکاکی شده بر فلزات و پوست، مهره مار، حک طلسم بر انگشتر، تجویز حرز و اذکار، رایج‌ترین خدماتی‌اند که در صفحات مختلف رمالی دیده می‌شوند.
شاخه پر طرفدار دیگر این حوزه انواع خدمات فال و پیشگویی است که از فال قهوه تا تاروت را در بر‌می‌گیرد و برخی از مدعیان انجام آن، گاه ارقامی چندمیلیونی طلب می‌کنند.
گرچه در ظاهر امر به نظر می‌رسد تنها افراد ساده‌دل فریب این تبلیغات را می‌خورند، اما با یادآوری اخبار استفاده از رمال و جادوگر میان چهره‌های صاحب‌نام درسال‌های گذشته، می‌توان دریافت این مسئله چگونه در لایه‌های مختلف جامعه نفوذ کرده است.
